Landelijke-KAR-dag

23 maart 2023

Mijlpaal: al meer dan 30 zorgorganisaties met een KinderAdviesRaad

Eind vorig jaar werd de 30ste KinderAdviesRaad (KAR) opgericht. Een mijlpaal voor Kind & Ziekenhuis. De stem van het kind heeft een vaste plek gekregen in ziekenhuizen en kinderrevalidatiecentra.

Voor sommige kinderen begint de stress al op de parkeerplaats. Je komt zo’n wit ziekenhuisgebouw in, en moet je vervolgens melden bij de balie van afdeling 1.1c. En dan is het wachten op de prik. Allemaal momenten dat een kind zich onveilig kan voelen in een ziekenhuis. En ja, dan helpt het als een afdeling niet 1.1c heet maar Zebra of Giraffe, en als er een speciaal prikteam voor kinderen voor je klaar staat.

Het zijn praktische voorbeelden, maar het zijn juist dit soort veranderingen waar KinderAdviesRaden (KAR’s) in zorgorganisaties zich al tien jaar sterk voor maken, weet Anjet van Dijken, projectmanager bij Kind & Ziekenhuis. “Een kind is geen kleine volwassene. Wat voor ons normaal lijkt, is het voor kinderen niet.”

Tien jaar geleden

Juist daarom moeten kinderen zelf kunnen vertellen hoe zij willen dat een ziekenhuis eruitziet. En er wordt steeds beter naar ze geluisterd, constateert Van Dijken. De eerste KAR werd tien jaar geleden opgezet door Kind & Ziekenhuis, samen met het Amalia kinderziekenhuis in Nijmegen. “We kregen destijds wel de vraag: waarom is een KAR nodig? Dat horen we nooit meer. Wel: hoe kunnen we een KAR oprichten? Zorgorganisaties ontdekken waarom de stem van het kind belangrijk is. Juist omdat een kind anders kijkt dan een volwassene. Een zorgorganisatie zonder KAR, dat is niet meer van deze tijd.”

Eind vorig jaar werd alweer de 30ste KAR opgericht, en het aantal neemt toe. Begin 2022 publiceerde Kind & Ziekenhuis een handboek, zowel voor volwassenen als kinderen, over hoe je een KAR kunt oprichten én goed kunt laten functioneren (zie kader). Het vindt gretig aftrek. “Bij zorgorganisaties die starten met een KAR, maar ook bij zorgorganisaties die al begonnen zijn. Zij gebruiken het handboek als leidraad om hun KAR een nóg betere plek te geven in het ziekenhuis.”

Jaarlijkse landelijke KAR-dag

Ja, kinderen en jongeren doen graag mee met een KAR, weet Van Dijken. “Ze willen de zorg verbeteren voor andere kinderen. Dat is hun drijfveer. En natuurlijk vinden ze het fijn om elkaar te ontmoeten, van elkaar te leren en samen lol te hebben. Bijvoorbeeld tijdens de jaarlijkse landelijke KAR-dag. Soms hoor ik ziekenhuizen zeggen: we kunnen geen kinderen vinden voor een KAR. Dat geloof ik niet. Maar je moet het ze wél vragen. Dan zul je zien dat kinderen graag meedenken. Ze vinden het fijn als hun stem wordt gehoord. En de zorg voor zieke kinderen, die wordt er beter van.”

door Michel van Dijk, journalist

Handboek KinderAdviesRaad

Hoe zet je een KinderAdviesRaad (KAR) op? Hoe zorg je ervoor dat de KAR goed functioneert? Hoe kom je aan leden, hoe zorg je voor zichtbaarheid en hoe zorg je dat de leiding van het ziekenhuis ook echt naar je luistert?

Allemaal vragen waar de meer dan 30 bestaande KAR’s ook mee te maken kregen. Samen met een aantal van deze KAR’s heeft Kind & Ziekenhuis het Handboek KinderAdviesRaad in de Zorg gemaakt. Boordevol handige tips, tools en ervaringen uit de praktijk van de KAR!

Ben jij die zorgprofessional die in jouw zorgorganisatie een KAR wil opzetten? Of ben je begeleider van een bestaande KAR? Of ben je lid (of misschien wel voorzitter) van een KAR? Dan is dit handboek echt iets voor jou!

Wedden dat het antwoord op die ene vraag, de oplossing voor dat ene probleem of die gouden tip waar je al zo lang op wacht gewoon ergens in het handboek staat?

Het Handboek KinderAdviesRaad- vraag maar raak! is gratis te downloaden. Een theoretisch deel en en een praktisch deel vol tools kun je bij ons opvragen.

Meer weten? Ga naar: kindenziekenhuis.nl/kinderadviesraad

18 maart 2023

Betere medicijndosering voor jonge kinderen door inzicht in nierfunctie

Studies die laten zien hoe medicijnen zich in het lichaam van een kind gedragen, kunnen helpen bij het bepalen van effectieve en veilige medicijndoseringen bij kinderen. Dat blijkt uit promotieonderzoek van arts-onderzoeker Nori Smeets van het Radboudumc in Nijmegen.

De resultaten zijn van belang omdat ongeveer de helft van de medicijnen die kinderen toegediend krijgen niet optimaal zijn onderzocht op effectiviteit en veiligheid. Zo’n medicijn wordt ‘off label’ voorgeschreven. Dat betekent dat het het geneesmiddel wordt gebruikt voor een ander ziektebeeld, andere leeftijd of andere manier van toediening dan waarvoor het staat geregistreerd.

“Artsen schrijven geneesmiddelen voor kinderen regelmatig voor op basis van ervaring alleen, vooral bij de jongste kinderen”, aldus Nori Smeets op de website van het Radboudumc.

Oorzaak is dat geneesmiddelen zich in het kinderlichaam anders gedragen dan in het lichaam van een volwassene. Hoe precies, dat varieert ook weer met de leeftijd van het kind. Om praktische, ethische en financiële redenen wordt niet ieder geneesmiddel voor elke leeftijdsgroep op de optimale manier onderzocht.

Effectiever en veiliger

De onderzoekers van het Radboudumc toonden aan dat studies naar de medicijnconcentratie in het bloed bruikbaar zijn om toch effectievere en veiliger doseringen vast te kunnen stellen. Ze onderzochten met name hoe de nierfunctie zich in de eerste twee jaar na de geboorte ontwikkelt.

“We zagen dat de nierfunctie van pasgeboren baby’s in de eerste vijf dagen na de geboorte verdubbelt”, aldus Nori Smeets. “Daarna blijft de nierfunctie geleidelijk stijgen, tot het kind de leeftijd van twee jaar bereikt. Dan werken de nieren net zo goed als die van een volwassene, aangepast naar lichaamsgrootte.”

Betere doseringen

Op basis van deze kennis kunnen artsen beter voorspellen hoe een geneesmiddel zich in het kinderlichaam zal gedragen. Daardoor kunnen ze betere doseringen voor kinderen vaststellen.

Naar het artikel op de website van het Radboudumc

Podcastplatform Kind bij de dokter

8 maart 2023

Samenwerking Kind & Ziekenhuis met platform ‘Kind bij de Dokter’

Kind & Ziekenhuis is een samenwerking gestart met het platform ‘Kind bij de Dokter’. Deze  website biedt toegankelijke en betrouwbare patiëntinformatie voor kinderen met veelvoorkomende aandoeningen en hun ouders in de vorm van laagdrempelige podcasts.

Kind & Ziekenhuis gaat Kind bij de Dokter onder meer inhoudelijk adviseren vanuit patiëntenperspectief en zal zowel het platform als de podcasts breed onder de aandacht brengen.

De podcasts worden gemaakt door kinderarts Gerdine Kamp en kinderarts in opleiding Lotte Heijerman, in samenwerking met kinderen en ouders die in de podcasts hun ervaringen vertellen.

Vaak nodigen beide artsen ook gespecialiseerde medische deskundigen uit. De informatie in de podcast en in de folder die bij elke podcast hoort, kom tot stand in overleg met andere zorgverleners en patiëntenorganisaties.

Samen beslissen

Kind & Ziekenhuis werkt samen met Kind bij de Dokter omdat de podcasts kinderen en gezinnen laagdrempelig toegang geven tot betrouwbare patiëntinformatie. Dergelijke informatie is een belangrijke aanvulling op het gesprek met de dokter in de spreekkamer, of juist als voorbereiding daarop.

Op deze manier dragen de podcasts bij aan een gelijkwaardige positie van kind en gezin in het zorgproces, en daarmee aan ‘samen beslissen’. De formule van de podcasts is steeds hetzelfde: 7 vragen, 7 antwoorden en 7 tips. De podcasts worden gemaakt op jeugdjournaal-niveau, zodat zowel kinderen als ouders ermee uit de voeten kunnen.

“Kinderen en ouders moeten op internet toegankelijke en betrouwbare informatie kunnen vinden”

Gerdine Kamp en Lotte Heijerman namen in 2021 het initiatief voor de podcasts. Ze deden dit vanuit de overtuiging dat kinderen en ouders op internet toegankelijke en betrouwbare informatie moeten kunnen vinden om buiten de spreekkamer op terug te vallen. In het najaar van 2021 richtten zij de stichting 3×7 bij de dokter op en lanceerden ze de website www.kindbijdedokter.nl.

Landelijk platform

Kind bij de Dokter heeft de ambitie om een breed landelijk platform voor toegankelijke en betrouwbare patiëntinformatie voor kinderen en ouders via podcasts te worden. Inmiddels hebben zich 16 zorgprofessionals vrijwillig aan de stichting verbonden.

De podcasts en bijbehorende folders zijn te vinden via www.kindbijdedokter.nl en via soundcloud, spotify, apple podcast, sticher en google podcast.

De samenwerking tussen Kind & Ziekenhuis en Kind bij de Dokter wordt mede mogelijk gemaakt door het KIDZ-programma van ZonMw en de Patiëntenfederatie.

3 maart 2023

OMT: blijf thuis bij luchtwegklachten ten behoeve van kwetsbaren

Het OMT adviseerde het kabinet vorige week dat mensen met luchtwegklachten nog steeds zoveel mogelijk thuisblijven, zodat ze personen die ernstig ziek kunnen worden van een luchtweginfectie (welke dan ook) beschermen.

Om die reden wordt mensen met klachten ook aangeraden de handen te wassen, in de elleboog te hoesten en te zorgen voor ventilatie. Een communicatiecampagne moet mensen uitleggen waarom dit gedrag werkt en verstandig is, bij welke luchtweginfectie dan ook.

Gewone luchtweginfectie

Bij de publicatie vorige week van het 146ste OMT-advies over COVID-19 ontstond verwarring, omdat het OMT juist het tegenovergestelde leek te adviseren. Omdat COVID-19 geen epidemie meer is kan het als een ‘gewone’ luchtweginfectie worden beschouwd en zijn specifieke op corona gerichte maatregelen niet meer nodig, aldus het OMT.

Door dit nieuws viel minder op dat het OMT adviseerde om die coronaspecifieke maatregelen wel te vervangen door ‘ algemene adviezen die ook voor andere luchtwewginfecties gelden’. Die zijn: bij klachten zoveel mogelijk thuisblijven, contact vermijden met mensen met een kwetsbare gezondheid en je aan de hygiëneadviezen houden.

Ernstig ziek

“Het is belangrijk dat iemand met klachten die passen bij een luchtweginfectie zich realiseert dat zij/hij mogelijk besmettelijk is en dat er personen zijn die ernstig ziek kunnen worden van luchtwegvirussen,” aldus het OMT-advies.

OMT-lid en viroloog Marion Koopmans noemde het voor de NOS-radio ‘jammer’ dat die boodschap bij de publicatie van het OMT-advies verloren ging.

Niet de deur uit

Volgens Koopmans is de achterliggende gedachte dat we niet terug willen naar de situatie van voor corona, toen het voor velen normaal was om bij luchtwegklachten toch de deur uit te gaan. “Als het even kan, blijf dan gewoon thuis.”

Minister Kuipers heeft nog niet besloten of het kabinet de OMT-adviezen overneemt.

Naar het 146ste OMT-advies over COVID-19

Marion Koopmans op Radio 1: “Blijf bij klachten thuis als het even kan”

 

Carina de Munck

23 februari 2023

“Samen staan we voor goede zorg aan beide kanten van de ziekenhuismuur”

Carina de Munck roept collega-kinderverpleegkundigen op: wees erbij op 20 april!

 

Carina de Munck is kinderverpleegkundige bij KinderThuisZorg. Sinds twee jaar vervult ze de rol van coördinator in betere samenwerking: ze ontwikkelt en verbetert de samenwerking met (kinder-)ziekenhuizen in een groot deel van het land. Het opzetten en uitbouwen van Medische Kindzorg Samenwerking is dus haar baan.

“Als KinderThuisZorg werken wij volledig volgens de MKS-werkwijze, al onze werkprocessen zijn daarop ingericht. Mijn taak is het om met kinder- en andere afdelingen in ziekenhuizen te bekijken welke stappen er gezet kunnen worden om in hun specifieke situatie Medische Kindzorg Samenwerking te realiseren of te verbeteren.”

Laagdrempelig

“Dit kan heel laagdrempelig. Vaak werken kinderverpleegkundigen in het ziekenhuis al volgens de MKS-werkwijze, zonder dat ze het zelf zo noemen of als zodanig herkennen. Als je bijvoorbeeld voor een bepaalde groep kinderen regelmatig contact hebt met een kinderthuiszorgorganisatie, dan is dat al een begin.”

“MKS biedt vervolgens allerlei mogelijkheden om wat je al doet uit te bouwen naar samenwerking ten behoeve van alle kinderen die buiten het ziekenhuis zorg nodig hebben. Je kiest die elementen die bij de werkprocessen van jouw afdeling passen. Als doel hou je voor ogen dat je de zorg voor kind en gezin in het ziekenhuis naadloos wilt laten overlopen in zorg thuis. De kunst is om dit zo in te richten dat het voor de afdeling prettig werken is.”

“MKS is niet ingewikkeld. Denk vanuit je hart en handel vanuit het belang van kind en gezin.”

“Als ik in gesprek ben met kinderverpleegkundigen werkzaam in het ziekenhuis, vertel ik vaak hoe Medische Kindzorg Samenwerking in andere ziekenhuizen is ingericht. Zo kan ik laten zien dat dit per ziekenhuis flink kan verschillen, en stel ik afdelingen in staat te beoordelen wat voor hunzelf het beste plaatje is. Ja, MKS is maatwerk. Het gaat erom dat je MKS inbedt in jouw werkproces. Zodanig dat het voor jou past.”

“Wat ik nog regelmatig hoor, is dat Medische Kindzorg Samenwerking bedoeld is voor kinderen met een langdurige en complexe zorgvraag. Niet is minder waar: MKS betekent goede zorg aan beide kanten van de ziekenhuismuur voor ieder kind. Of die nou langdurig en complex is, of juist kortdurend en medisch minder complex.”

Eenvoudige zorg die complex is

“Neem bijvoorbeeld een prematuur geboren baby die het ziekenhuis mag verlaten, maar wel met een neus-maagsonde. Vanuit het perspectief van het ziekenhuis is het ‘ontslag’ een formaliteit, en vereist die sonde betrekkelijk eenvoudige zorg in de eigen omgeving. Maar voor de ouders is het een enorme overgang. Ze komen thuis na weken in het ziekenhuis, en in hun specifieke thuissituatie kan de zorg rond die neus-maagsonde heel complex zijn.”

“Als er dan geen goede overdracht heeft plaatsgevonden van het ziekenhuis naar die van de kinderthuiszorg, kan dat een groot probleem zijn. De kinderthuiszorgverpleegkundige staat dan bij die ouders voor de deur, maar heeft geen idee wat hij of zij gaat aantreffen. Om goede zorg te kunnen leveren is het belangrijk om dan de situatie te kennen waarin kind en gezin zich bevinden.”

Redden die ouders het?

“De overdracht moet bij een neus-maagsonde dan ook vooral over de niet-medische omstandigheden gaan. Medisch is het verhaal vaak wel helder, maar hoe is het sociaal, redden die ouders het, is er over de toekomst nagedacht? Juist dat soort onderwerpen zijn in de thuissituatie veel belangrijker dan het medische aspect. Terwijl dat op de afdeling juist andersom is. Daar is het medische aspect het belangrijkst.”

“Ik hoop dat we op het symposium ‘Hun leven, onze zorg’ op 20 april als zorgprofessionals uit beide werelden elkaar beter leren kennen. We hebben nog vaak een vertekend beeld hoe het er bij de collega’s in de andere setting aan toegaat. Mijn collega’s in de kinderthuiszorg hebben soms onvoldoende zicht op hoe de processen in het ziekenhuis verlopen. En andersom is dat ook het geval.”

MKS-vonkje dat overspringt

“Maar ik zie ook dat in steeds meer ziekenhuizen het MKS-vonkje overspringt. Het begint dan bij een of twee kinderverpleegkundigen die denken: ja, MKS, dat is kind- en gezinsgerichte zorg, daar willen we mee aan de slag! Zij beginnen gewoon, laten zich niet weerhouden door allerlei belemmeringen en steken collega’s aan met hun enthousiasme. Zo begint het vuurtje te lopen op steeds meer plekken.”

“Dat wil je als kinderverpleegkundige toch niet missen? Zorg dan dat je erbij bent op 20 april. Laten we elkaar ontmoeten, zodat we elkaar daarna nog beter weten te vinden!”

“Laten we elkaar ontmoeten op 20 april, zodat we elkaar nog beter weten te vinden!”

Hoe ziet Medische Kindzorg Samenwerking eruit in het Kinderbrandwondencentrum Beverwijk? En in het Amphia in Breda?

Collega-kinderverpleegkundigen binnen en buiten het ziekenhuis vertellen het op 20 april in Soest. Op het MKS-Middagsymposium ‘Hun leven, onze zorg’.

Daar wil je toch meer van weten? Kom ook! Meld je aan:

kindenziekenhuis.nl/symposium-mks

MKS opzetten doe je zo – 5 praktische tips van Carina de Munck

Hou het simpel

“Medische Kindzorg Samenwerking is niet ingewikkeld. Denk vanuit je hart en handel vanuit het belang van kind en gezin. Zij hebben recht op goede zorg, zowel binnen als buiten het ziekenhuis, probeer het vanuit die gedachte gewoon te gaan regelen door lijntjes te leggen met betrokken professionals buiten het ziekenhuis.”

Leg bijtijds contact

“Als het kind een geplande opname gaat krijgen, kun je daarvoor al in contact komen met elkaar. Organiseer een moment dat de collega-verpleegkundige van de kinderthuiszorg in het ziekenhuis langskomt. Mogelijk kan hij of zij de ouders al spreken. Hoe ziet de zorg er thuis uit? Wat heeft het gezin straks thuis nodig? Wat krijgen ouders in het ziekenhuis al aangeleerd, om het thuis makkelijker te maken? Kunnen ze ergens over gerustgesteld worden?”

Hou het praktisch

“Onderzoek welke zaken beter kunnen in de overdracht van ziekenhuis naar thuis en pak die praktisch aan.”

Maak de overdracht warm

“Persoonlijk contact doet wonderen. Met het gezin over de verwachtingen, maar ook met de kinderverpleegkundigen aan buiten het ziekenhuis. Dat hoeven geen uitgebreide MDO’s te zijn, een eenvoudig telefoontje is vaak al genoeg. Gewoon even met elkaar bellen. Hou het laagdrempelig.”

Hou de lijnen kort

“Als je contact legt met collega’s aan de andere kant van de muur en zorgprofessionals in het sociale domein, hou dan de lijnen zo kort mogelijk. Maak concrete afspraken: wie belt wie wanneer, hoe vindt de terugkoppeling plaats, enzovoort. Zorg dat je dat helder hebt met elkaar.”

Kinderbrandwondencentrum

2 februari 2023

“MKS stáát bij ons in Beverwijk, we weten elkaar te vinden”

Kitty Stoker over Medische Kindzorg Samenwerking in het Kinderbrandwondencentrum

 

Kitty Stoker is kinder- en brandwondenverpleegkundige in het Kinderbrandwondencentrum in Beverwijk. Sinds een paar jaar werkt het centrum, onderdeel van het Rode Kruis Ziekenhuis, volgens de MKS-werkwijze. Dat zorgt voor positieve reacties bij kinderen en hun gezinnen.

Kitty spreekt op 20 april op het MKS-Middagsymposium ‘Hun leven, onze zorg’.

Drie jaar geleden mocht de kinder- en dagbehandelingsafdeling van het Rode Kruis Ziekenhuis de Zilveren Smiley van Kind & Ziekenhuis in ontvangst nemen. “Om dit te bereiken hebben we als team ontzettend hard gewerkt aan het optimaliseren van de kind- en gezinsgerichte zorg”, vertelt Kitty. “Het invoeren van Medische Kindzorg Samenwerking was hier een belangrijk onderdeel van. Nu, drie jaar later kan ik zeggen dat MKS staat. Zorg door de muren van het ziekenhuis heen.”

Goud waard

Het Kinderbrandwondencentrum ziet kinderen uit heel Nederland. De korte lijnen met KinderThuisZorg, ook werkzaam in het hele land, zijn goud waard. “Laatst was een moeder in paniek omdat zij de zorg voor haar kind thuis niet goed kon inrichten. Ik heb toen gebeld met KinderThuisZorg en na 5 minuten was het opgelost. De volgende dag al kwam er een verpleegkundige bij het kind thuis om de wondverzorging te doen. Zo simpel kan het zijn. Daar ben ik dan wel echt trots op. Dat we zo snel adequaat kunnen handelen en het op de juiste wijze kunnen inrichten, voor kind en gezin. MKS stáát, we weten elkaar te vinden.”

Nazorg

“Ook vanuit de gezinnen krijg ik positieve reacties. Iedere donderdag heb ik nazorggesprekken met kinderen en gezinnen. Ik vraag dan hoe het gaat school en op de voetbalclub. Daarnaast heb ik aandacht voor de ouders of andere kinderen in het gezin. Wij zorgen ervoor dat de gezinnen na vertrek uit het ziekenhuis thuis worden begeleid in de verzorging van het kind. Je merkt dan ook dat ouders vrij snel de verzorging zelf kunnen overnemen en er ook aan toe zijn dit zelfstandig op te pakken.”

Kinderbrandwondencentrum

Niet complex

“Ik ervaar de MKS-werkwijze niet als ingewikkeld, want dat ís het ook niet. Wat je doet is de juiste zorg organiseren voor kind en gezin. Wij hebben als team gekeken wat er nodig is om het proces vloeiend te laten verlopen. Je pakt eruit wat voor jou werkbaar is. Ook heb ik een protocol geschreven, zodat iedere verpleegkundige weet wat de werkwijze is en tot wie ze zich kunnen richten bij verschillende zorgvragen.”

Samenwerken

“Samen met KinderThuisZorg hebben we tijdens het invoeringstraject een online symposium georganiseerd voor alle betrokkenen. Over de behandeling en medebehandeling van kinderen met brandwonden, het Kinderbrandwondencentrum, de begeleiding van kinderen en ouders en de nazorg na het ziekenhuis, waar de zorg thuis doorgaat. Dit heeft ontzettend goed gewerkt, want hierna wist men elkaar te vinden en wordt de zorg thuis ook goed ingericht.”

Wat je aandacht geeft, groeit

“Dat geldt ook voor MKS. We gaan daarom binnenkort het symposium herhalen, zodat we ook nieuwe mensen en diegenen die het toen gemist hebben bereiken. Het blijft belangrijk om te delen wat het belang van MKS is, want elk kind verdient goede zorg op de juiste plek.”

KinderThuisZorg: “ Zo eenvoudig kan MKS zijn”

Het Kinderbrandwondencentrum Beverwijk heeft samen met KinderThuisZorg de Medische Kindzorg Samenwerking geïmplementeerd op de afdeling. Vanuit KinderThuisZorg coördineert Carina de Munck de samenwerking met de (kinder-) ziekenhuizen.

“Ongeveer drie jaar geleden kwamen wij in contact met het Kinderbrandwondencentrum. Wij werken standaard volgens de MKS-werkwijze, want alleen zo krijgen kind en gezin de juiste zorg. Met de collega’s in Beverwijk zijn we heel praktisch gaan kijken: wat is er nodig thuis, waar hebben kinderen en gezinnen behoefte aan en wat is voor de afdeling werkbaar?”

“Eigenlijk hebben we alleen de overdracht van ziekenhuis naar thuiszorg en andersom verbeterd en afspraken gemaakt hoe we contact hebben met elkaar. Wat schrijf je op zodat kind en gezin niet opnieuw het verhaal hoeven te vertellen? Met wie koppelen wij terug als er vanuit huis vragen zijn? Het is een mooi voorbeeld hoe eenvoudig het invoeren van MKS kan zijn. Je kijkt naar het kind en het gezin, en van daaruit ga je het regelen. We hadden er maar een paar Teams-overleggen voor nodig.”

“De voorbeelden die Kitty noemt zijn mooi. Dat ze vanuit de gezinnen terughoort dat de zorg goed geregeld is. Dat is waar het om gaat. We draaien rondom kind en gezin met de vraag: wat hebben zij nodig. Dát is de kracht van MKS.”

Kitty Stoker en Carina de Munck vertellen op het MKS-Middagsymposium ‘Hun leven, onze zorg’ op 20 april in Soest hoe MKS in Beverwijk is ingericht.

Nog niet aangemeld? Doe het dan nu! Ga naar kindenziekenhuis.nl/symposium-mks  

30 januari 2023

“We kunnen niet ophouden met bestaan”

Hester Rippen over 45 jaar Kind & Ziekenhuis

 

Eind 1977 richtten ruim 200 bezorgde ouders de Vereniging Kind & Ziekenhuis op. In die tijd mochten ouders niet bij hun kind zijn rond een operatie, en was 24 uur per dag bij het kind blijven niet bespreekbaar. Nu, 45 jaar later, is Kind & Ziekenhuis de onbetwiste belangenbehartiger van kind en gezin in de medische kindzorg. Directeur-bestuurder Hester Rippen blikt terug hoe dit zo gelopen is.

Toen Hester Rippen ruim 10 jaar geleden aantrad als directeur van Kind & Ziekenhuis, wist ze niet dat het onderwerp haar zo zou raken. Kind & Ziekenhuis stond op een kruispunt van wegen. De subsidie werd afgebouwd, de vereniging was net een stichting geworden en moest zakelijk en ondernemend geleid worden richting een nieuwe toekomst. “Dat leek mij wel wat. Ik heb altijd veel aan belangenbehartiging gedaan, onder meer vanwege mijn eigen chronische aandoening. Ik ben een ondernemend type en het onderwerp zieke kinderen leek me interessant. Dus ik zei ja en ik begon.”

Motivatie

Al snel las, sprak en schreef ze de hele dag over waar kinderen en jongeren in de medische zorg tegenaan lopen. Volwassenen die je niet goed informeren en geen aandacht hebben voor jouw verhaal. Die voor jou beslissen. Die er geen rekening mee houden dat je een kind bent en dingen anders ervaart. Maar ook onnodige angst en pijn. Hester: “Het raakte me in mijn hart, mede vanwege mijn eigen ervaringen als kind en tiener met een chronische aandoening. Het veranderde mijn motivatie totaal. Ik vind dat kinderen en jongeren dit niet hoeven mee te maken. Dat is de reden dat ik hier al ruim 10 jaar zit.”

Aandacht van zorgverleners, die luisteren en samen met jou beslissen. Dat is wat kinderen en jongeren van zorgverleners willen, blijkt uit de verhalen die ze met Kind & Ziekenhuis delen via de online Ervaringsmonitor. Weten hoe kind en gezin de zorg ervaren is de basis van de belangenbehartiging door Kind & Ziekenhuis, realiseerde Rippen zich toen ze begon. “Waar het om gaat is dat je je stem laat horen. Die moet stevig zijn: je moet niet als een muisje in een hoekje gaan zitten. Dat kan alleen als je grondige kennis hebt van de manier waarop kinderen en gezinnen de zorg ervaren. Die kennis krijgen we onder meer door de Ervaringsmonitor en onze adviesraden met kinderen en ouders.”

Kind en gezin moeten een grote stem hebben in het eigen, individuele zorgproces”

Toen Hester Rippen in 2011 begon, had Kind & Ziekenhuis al veel bereikt. Onbeperkte bezoektijden, ook ’s nachts en rond een operatie bij je kind zijn, pijnbestrijding na een ingreep: in de jaren zeventig ondenkbaar, nu volstrekt normaal. De smileys voor kind- en gezinsgerichte zorg in ziekenhuizen zetten aan tot verandering. Maar er was meer nodig, wist Hester. “Je wilt dat zorgverleners niet alleen oog hebben voor het perspectief van kind en gezin, maar het ook als uitgangspunt nemen van hun handelen. Dat bereik je alleen als je op alle niveaus ook aan tafel zit als het beleid gemaakt wordt en er dan ook invloed op hebt.”

En dus begon Kind & Ziekenhuis te bouwen aan een uitgebreid netwerk van langdurige, bestendige relaties in de medische kindzorg. Nu, ruim 10 jaar later, is Hester Rippen trots op wat die inspanningen hebben opgeleverd. “Wij hebben goede contacten met alle relevante partijen, variërend van beroepsgroepen van verpleegkundigen, kinderartsen en medisch pedagogische zorgverleners tot en met het ministerie van VWS. Bij alle belangrijke overleggen zitten we aan tafel en kunnen we de stem van kind en gezin laten horen. We zijn een vanzelfsprekende gesprekspartner geworden. Sommige uitnodigingen voor overleggen en klankbordgroepen moeten we zelfs afslaan omdat we niet voldoende capaciteit hebben.”

Kenniscentrum

Daarnaast was het volgens Hester Rippen van belang om van Kind & Ziekenhuis een kenniscentrum gebaseerd op ervaringsdeskundigheid te maken. “Om invloed te hebben, moet je niet alleen je stem laten horen, maar je verhaal ook goed onderbouwen en oplossingen aandragen. Onze werkwijze is nu dat we continu ervaringen ophalen bij kind en gezin. Zodra we daarbij op een knelpunt stuiten in de medische kindzorg, gaan we dat eerst onderzoeken en analyseren. Wat speelt er precies, hoe komt dat, wat zegt de literatuur erover? En wat zou een oplossingsrichting kunnen zijn?”

Inmiddels staat de organisatie te boek als dé deskundige partij in de medische kindzorg vanuit het perspectief van kind en gezin, vertelt Hester Rippen. Kind & Ziekenhuis brengt haar kennis en kunde niet alleen in aan de beleidstafels, maar biedt deze ook rechtstreeks aan zorgorganisaties aan. Onder andere via de Academy Ervaringsprofs Kindzorg van Kind & Ziekenhuis kunnen zij onder meer online bijscholingen volgen en bijeenkomsten bijwonen. Daarnaast publiceert Kind & Ziekenhuis voortdurend onderzoeksrapporten, handreikingen en andere concrete tools waar zorgprofessionals zelf mee aan de slag kunnen.

Hester Rippen

Toegankelijke informatie

Naast zorgprofessionals gaan staan en suggesties voor betere zorg aandragen is het handelsmerk van Kind & Ziekenhuis geworden. Hester Rippen: “Je bereikt veel meer als je niet alleen roept dat iets niet deugt, maar ook meedenkt hoe het anders kan. Wij hebben op een goed moment bedacht: zorgverleners zijn druk met hun werk, laten we ze vooral praktische en toegankelijke informatie aanreiken hoe ze hun zorg kind- en gezinsgericht kunnen maken. De meeste zorgorganisaties staan daar inmiddels voor open.”

Behalve invloed en zeggenschap aan de beleidstafels en in zorgorganisaties, zegt Hester Rippen, moeten kind en gezin ook een grote stem hebben in het eigen, individuele zorgproces. Daarin is al veel bereikt, maar nog niet genoeg. “De implementatie van de MKS-werkwijze, Medische Kindzorg Samenwerking, moet ertoe leiden dat kinderen en jongeren in de eigen omgeving zorg ontvangen die aansluit bij hun wensen en behoeften, en dus bij hun leven. Daarvoor is het nodig dat ze ook echt een stem hebben op de momenten dat er over die zorg beslist wordt. Met het project Een grote stem voor kleine mensen willen we dat stimuleren.”

KinderAdviesRaden

Trots is Rippen op de KinderAdviesRaden. 10 jaar nadat Kind & Ziekenhuis samen met het Amalia Kinderziekenhuis in Nijmegen de eerste ‘KAR’ opzette, staat de teller inmiddels al op meer dan 30 zorgorganisaties met een KAR. In samenwerking met de eerste KAR’s ontwikkelde Kind & Ziekenhuis een model hoe je een KAR goed kunt laten functioneren, en dat wordt nu min of meer uitgerold. “Daarmee hebben we medezeggenschap echt naar de organisaties gebracht waar de zorg daadwerkelijk wordt gegeven.”

Maar het meest trots is Hester Rippen toch wel op de ontwikkeling en implementatie van de MKS-werkwijze. Bij Medische Kindzorg Samenwerking organiseren zorgverleners en andere betrokkenen met kind en gezin zorg in de eigen omgeving die past bij hun leven – het is het Kind & Ziekenhuisverhaal in optima forma. “10 jaar geleden zagen wij, samen met onze MKS-partners, dat dit de toekomst zou worden. Netwerkzorg op maat, over alle lijnen en domeinen heen, met kind en gezin die centraal staan en volwaardig meebeslissen. En wij als Kind & Ziekenhuis zijn daarin ook nog eens de voortrekkers. Ja, dat geeft heel veel voldoening.”

Mooie alliantie

Daar komt bij dat de MKS-partners ook nog eens de belangrijkste partijen in de medische kindzorg zijn. De kinderartsen, de kinderverpleegkundigen, het Kenniscentrum Kinderpalliatieve Zorg, BINKZ – het is een mooie alliantie. “Dat we nu zo samen optrekken, ieder met z’n eigen waardevolle perspectief, dat is goud waard voor de medische kindzorg. En nodig, want onze lijfspreuk, kinderen zijn geen kleine volwassenen, is helaas nog net zo actueel als 45 jaar geleden. Kinderen worden keer op keer niet gezien als aparte groep waar je geen volwassenenzorg naartoe kunt kopiëren. Dat verhaal moeten we samen blijven vertellen. Met Kind & Ziekenhuis voorop. Daarom kunnen we niet ophouden met bestaan.”

Pieter Hoogesteijn

Jan Peter Rake

24 januari 2023

“De juiste zorg op de juiste plek, dat gun je toch ieder kind”

Kinderarts Jan Peter Rake over Medische Kindzorg Samenwerking

 

Alle kinderen hebben recht op goede zorg, zowel in het ziekenhuis als in de eigen omgeving. Op medisch gebied, maar ook op alle andere terreinen van het leven. Zo vindt ook Jan Peter Rake, kinderarts en medisch directeur van het Amalia kinderziekenhuis in Nijmegen. “MKS is een visie over hoe je zorg voor zieke kinderen door de muur van het ziekenhuis thuis organiseert en vice versa. Hoe je samen de zorg op een zo goed mogelijke manier vormgeeft.”

Om meer aandacht te vragen voor het organiseren van zorg volgens de visie van Medische Kindzorg Samenwerking (MKS), vindt 20 april het MKS-middagsymposium Hun leven, onze zorg plaats. Een middag gevuld met topsprekers en inspirerende praktijkvoorbeelden. Een van deze topsprekers is kinderarts Jan Peter Rake. Met hem spreken we over de visie achter MKS, Medische Kindzorg Samenwerking.

Visie

Jan Peter Rake: “MKS is een visie over hoe je zorg organiseert door de muur van het ziekenhuis heen, dus vanuit het ziekenhuis naar huis, maar net zo goed vice versa. Eigenlijk is het gewoon een visie hoe te komen tot zorg op de juiste plek. Zorg zo nodig, waar nodig, door wie nodig. Het gaat erom dat je dat zo organiseert dat het voor zowel het kind als het gezin werkt. Zonder discontinuïteit, dus onafhankelijk van waar het kind is. Met duidelijkheid wie wanneer wat doet, maar ook bij wie, wanneer en waarover hulp kan worden gevraagd. Dat gun je toch ieder kind dat buiten het ziekenhuis medisch verpleegkundige zorg nodig heeft.”

“Het is belangrijk inzichtelijk te maken wat er voor het specifieke kind en zijn gezin nodig is. In de MKS-werkwijze doe je dat middels de hulpbehoeftescan”, vertelt Jan Peter. “Dat is een groot woord, maar de intentie is: wat is er voor dit kind, dit gezin, op dit moment nodig om de noodzakelijke zorg op een goede wijze plaats te laten vinden?”

“De zorg op een zo goed mogelijke wijze in het leven van het kind en gezin verpakken, daar zit de uitdaging”

“Waarbij ik steeds vaker zeg: complexe zorg bestaat niet. Alles wat wij doen of willen is eigenlijk helemaal niet zo moeilijk, ook de meeste handelingen die buiten het ziekenhuis moeten gebeuren niet. Maar om het dag in, dag uit te doen, dat is complex. Zeker als de ziekte van een kind een grillig beloop kent. En er steeds aanpassingen nodig zijn, of omdat de omstandigheden wisselend zijn.”

“Omdat een kind naar school moet, en ook daar de zorg door moet gaan. Of omdat ouders in scheiding liggen, niet communiceren, terwijl het kind wel bij beiden woont en elke dag zorg nodig heeft. Of omdat er thuis naast een zorgintensief kind, nog drie andere kinderen rondlopen. Maar de daadwerkelijke zorg zelf, of het nou het geven van voeding via een sonde is, het spoelen van een blaas, het verzorgen van een lijn, dat kun je leren.”

“De zorg op een zo goed mogelijke wijze in het leven van het kind en gezin verpakken, daar zit de uitdaging. En dat is wat mij betreft waar Medische Kindzorg Samenwerking voor staat. Met elkaar, onafhankelijk van waar je werkt, samen met het kind en het gezin de zorg op een zo passend mogelijke manier vorm te geven.”

Samenwerking

“Als dokter weet je wat er medisch nodig is. Als verpleegkundige weet je wat er verpleegkundig nodig is. En als kind en gezin weet je op welke wijze dat wat nodig is, het beste bij jou en jouw kind kan gebeuren. Een soort driehoek met elk een eigen expertise. Die elkaar versterkt als je elkaar maar weet te vinden.”

“Ik vind bijvoorbeeld dat een bepaald antibioticum 3 dd gedurende 6 weken via een bloedvat nodig is om een bepaalde infectie te bestrijden. Na ontslag zorgt een kinderverpleegkundige er vervolgens thuis voor dat het kind dit antibioticum volgens de gebruikelijke verpleegkundige protocollen krijgt toegediend. Waarbij samen met de ouders de toedieningstijden worden bepaald, passend bij hun gezinsleven.”

“En waar er bij vragen over de maximale tijd die er tussen twee giften mag zitten, weer een beroep op mij kan worden gedaan. Maar waarbij ook bij ontslag al duidelijk is waar het kind moet zijn als het infuus gesneuveld is, en hoe – bijvoorbeeld onder lachgas in het ziekenhuis – een nieuwe geplaatst gaat worden. Zo kom je gezamenlijk tot kind- en gezinsgerichte passende zorg.”

Zorgprofessionals bereiken

“Het is best lastig de intramuraal werkende zorgprofessionals te bereiken. De mensen die al wat weten van de MKS-visie, zie je terug bij bijeenkomsten als deze. Zij zijn enthousiast en zien de voordelen van MKS. Maar voor nog teveel artsen en verpleegkundigen is de wereld buiten het ziekenhuis een onbekende wereld. Terwijl alle ziekenhuiszorg tenminste een begin of een vervolg buiten het ziekenhuis kent. Transmurale kindzorg is wat mij betreft dan ook een pleonasme.”

“In het UMC waar ik werk, hoor ik nog te vaak: dat MKS, dat regelt de transferverpleegkundige toch? Terwijl iedere betrokken professional zijn aandeel in MKS moet leveren. En in de algemene ziekenhuizen wordt nog te vaak gedacht: MKS, dat is toch bedoeld voor die heel complexe kinderen? Terwijl het kind met sondevoeding ook gewoon MKS verdient. Ik probeer al die kinderartsen op hun verantwoordelijkheid voor deze zorg aan te spreken.”

Op de goede weg

“Gelukkig zien we dat de MKS-visie de afgelopen jaren wel stiekem de medische kindzorg is binnengeslopen. Doordat de partners achter deze visie steeds maar weer het belang van continuïteit van zorg en de verantwoordelijkheid van de intramuraal werkende collega’s – ook voor wat er thuis gebeurt aan zorg – voor het voetlicht brengen. Tien jaar geleden vertelde een moeder mij nog dat ze na een langdurige ziekenhuisopname van haar ernstig zieke baby, met een monitor en zakje met sondes en spuiten naar huis werd ontslagen, met de boodschap: dit is het nummer van een thuiszorgorganisatie die je kunt bellen als de sonde eruit ligt. Of vroeg een kinderverpleegkundige mijn hulp bij een kind dat thuis was gekomen om te overlijden, en de behandelend kinderarts bij herhaling niet thuis gaf op haar verzoek om overleg.”

“Dat zie en hoor je gelukkig nauwelijks meer. Er gaan in Nederland nauwelijks nog kinderen naar huis waarbij er niet is nagedacht hoe de zorg thuis moet worden gecontinueerd. En ja, dat kan zeker nog beter. En ook eerder, want opnames kunnen echt nog korter, maar we zijn zeker op de goede weg. En of je die op behoefte aangepaste kind- en gezinsgerichte zorg van het ziekenhuis naar huis en vice versa nu wel of niet MKS noemt, is mij om het even. Het gaat erom dat ieder kind met een ziekte de voor hem of haar, maar ook voor het gezin, meest optimale, of misschien beter minst belastende, zorg krijgt die mogelijk is. MKS is niet meer dan de visie daarachter, de wijze waarop je het organiseert. We moeten ‘MKS’ niet groter maken dan het is.”

Boodschap aan collega kinderartsen

“Wat ik belangrijk vind, is de bewustwording. Dat er medische verpleegkundige zorg is buiten het ziekenhuis. Zorg die voor een kind met een ernstige chronische ziekte vaak meer zijn leven kleurt dan die paar bezoekjes of opnames in het ziekenhuis. En dat je als professional samen met het kind en ouders hierin wat te winnen hebt. Bijvoorbeeld door het volgens de MKS-visie te organiseren.”

“We werken gelukkig steeds meer volgens de MKS-werkwijze en we doen al best veel goed. Het kan op een aantal aspecten echter nog beter. Kinderen kunnen echt nog eerder naar huis. Kinderverpleegkundigen in de thuissetting kunnen alles, en soms nog meer, wat de kinderverpleegkundigen in het ziekenhuis kunnen. Als er maar duidelijkheid over is wie, wanneer bereikbaar is bij problemen. Of nog beter, door proactieve digitale visites met het kind, zijn ouders en deze verpleegkundige. Juist om problemen voor te zijn. Dat zou wat mij betreft mijn mooie boodschap naar mijn collega’s kunnen zijn. Werk met de extramuraal werkende kinderverpleegkundige op dezelfde wijze samen als je met de kinderverpleegkundigen in je ziekenhuis doet.”

Inzet

“Ik denk en vind dat ieder ziek kind recht heeft op zorg volgens de MKS-visie. Dus zorg zo nodig, waar nodig, door wie nodig. Alleen in het ziekenhuis als het moet. We zullen daarmee in Nederland dus steeds minder ziekenhuisbedden nodig hebben. Door de zorg thuis nog beter te regelen kunnen we de kwaliteit van het leven van een kind met een ziekte, maar net zozeer voor het gezin, echt verbeteren. Door daarop in te zetten voegen we echt waarde toe. En MKS is daarin een prachtige visie!”

Jij komt toch ook naar het MKS-middagsymposium op 20 april? Meld je aan!

Ga naar kindenziekenhuis.nl/symposium-mks

Rol ouders voorkomen angst en pijn

19 januari 2023

Aandacht voor de rol van ouders draagt bij aan het voorkomen van angst, pijn en stress

Ouders kunnen een grotere rol spelen bij het voorkomen van angst, pijn en stress tijdens medische handelingen dan ze nu doen. De kans daarop is het grootst als zorgprofessionals met kind en ouders afstemmen welke aanpak het beste bij hun past. Dat signaleert Kind & Ziekenhuis naar aanleiding van een verkennende studie naar de rol van ouders als hun kinderen medische handelingen ondergaan.

De studie door Amber Angenent voor Kind & Ziekenhuis bestond onder meer uit een inventarisatie van wetenschappelijk onderzoek naar de rol van ouders tijdens medische handelingen bij kinderen. Het gaat daarbij om zaken als het inbrengen van een infuus, het toedienen van medicijnen of het inbrengen van een sonde. Daarnaast werden gestructureerde interviews gehouden met zorgprofessionals en groepsgesprekken met ouders over hun ervaringen met medische handelingen bij hun kind. Zo kon vanuit verschillende perspectieven inzicht worden verkregen over de rol van ouders.

Aanwezigheid

Uit de studie komt naar voren dat de aanwezigheid van ouders in alle leeftijdscategorieën essentieel is. Kinderen vertrouwen hun ouders, hun aanwezigheid geeft ze een gevoel van veiligheid. Een actieve en positieve rol van ouders zorgt ervoor dat een kind minder pijn ervaart. Het gebruiken van positieve taal en het kind afleiden door ouders draagt aantoonbaar bij aan minder angst, pijn en stress tijden de medische handeling. De kans daarop is het grootst als zorgprofessionals vooraf goed afstemmen met kind en ouders welke aanpak voor hun het beste werkt.

In de praktijk hebben zorgprofessionals vaak nog weinig aandacht voor de rol van ouders, signaleert Kind & Ziekenhuis naar aanleiding van de studie. Vaak bereiden ze ouders wel voor op de medische procedure van hun kind, maar gaan ze niet na wat de verwachtingen van de ouders zijn en bespreken ze niet wat hun rol kan zijn. “We gaan er automatisch vanuit dat ouders weten welke rol ze moeten aannemen. Maar soms hebben ouders hier heel actief sturing bij nodig”, aldus een kinderpsycholoog.

Overdreven geruststellend

Zorgprofessionals beamen in de interviews dat aandacht voor de rol van ouders belangrijk is. Ouders kunnen bijdragen aan minder angst, pijn en stress, zeggen ze. Maar ze kunnen de situatie ook onbedoeld verergeren. Als ouders zelf bang of gestrest zijn, kan dit overslaan op het kind, met meer angst en pijn als gevolg. Ook overdreven geruststellend gedrag van ouders kan averechts werken, omdat het kind dan het idee kan krijgen dat er juist iets bedreigends staat te gebeuren. Om die reden is het goed dat je als zorgprofessional inschat en bespreekt welke rol het beste past.
Ook ouders geven in de gesprekken aan dat zorgprofessionals meer aandacht kunnen geven aan de rol van de ouder(s) tijdens de medische handeling. Ouders kennen hun kind het beste, en kunnen daarom als geen ander aangeven welke benadering van het kind of welke rituelen goed werken. Rituelen zorgen voor voorspelbaarheid, hetgeen weer bijdraagt aan het voorkomen van angst, pijn en stress bij het kind.

Kinderen vertrouwen hun ouders: als dit tijdens een medische procedure beschaamd wordt, kan dit hun band beschadigen

Hoewel steeds meer zorgprofessionals aandacht hebben voor het voorkomen van angst en pijn, komt een reactief beleid nog vaak voor als het gaat om comfort bij het kind. Met een proactief, op comfort gericht beleid kun je trauma’s voorkomen, zeggen ouders in de gesprekken. Ook geven ouders aan dat zijzelf en kinderen nog te weinig als gelijkwaardige partner worden gezien en niet altijd betrokken worden bij keuzes, terwijl dit wel belangrijk is. Ook jonge kinderen kunnen goed keuzes maken – zelfs kleine beslissingen dragen bij aan het gevoel om in control te zijn.

Rolconflict

Zowel zorgprofessionals als ouders wijzen in de gesprekken verder op het gevaar van een rolconflict bij ouders. Kinderen vertrouwen hun ouders: als dit vertrouwen tijdens een medische procedure beschaamd wordt, kan dit hun band beschadigen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als de ouder het kind in bedwang houdt of daarmee helpt tijdens de medische handeling.

Maar ook als de medische handeling anders verloopt dan vooraf aan het kind is verteld, door de zorgverlener of door de ouder zelf, kan dit de onderlinge band schaden. Het kind kan dan boos worden op zijn ouders omdat die hem naar het ziekenhuis hebben gebracht. Zorgprofessionals moeten zich ervan bewust zijn dat ouders de rol van ouder moeten kunnen blijven vervullen. En dus oppassen dat ze ouders niet onbedoeld in een rolconflict plaatsen.

Meer over de studie

  • De studie ‘De rol van ouders tijdens medische (be)handelingen om angst, pijn, stress en dwang van het kind te voorkomen’ werd vanuit Kind & Ziekenhuis begeleid door projectmanager Jorien Mulder-van ’t Riet.
  • Kind & Ziekenhuis heeft de belangrijkste bevindingen uit de studie vertaalt naar praktische adviezen aan zorgprofessionals, visueel vormgegeven in twee posters.

27 december 2022

Maatwerk is de sleutel tot medische handelingen zonder angst, pijn en stress

In ziekenhuizen is steeds meer aandacht voor het angst-, pijn- en stressvrij laten verlopen van medische handelingen bij kinderen. De kans daarop is het grootst als zorgprofessionals ter begeleiding van het kind middelen en technieken inzetten die steeds het best passen bij het betreffende kind in de betreffende situatie. In een factsheet heeft Kind & Ziekenhuis mogelijke middelen en technieken overzichtelijk op een rij gezet.

Afleiding lijkt het toverwoord te zijn voor het succesvol uitvoeren van medisch handelen bij een kind zonder angst, pijn of stress. Om die reden staan prijzige virtual realitybrillen nogal eens hoog op het verlanglijstje van kinderafdelingen. “Maar voor sommige kinderen werkt dat niet”, zegt projectmanager bij Kind & Ziekenhuis Jorien Mulder-van ’t Riet. “Die raken bijvoorbeeld in paniek als ze niet zien wat er met ze gebeurt. Dan is zo’n virtual reality-bril juist geen goed idee.”

Maatwerk

Niet afleiding, maar maatwerk is het toverwoord bij het begeleiden van kinderen en hun ouders die een medische procedure moeten ondergaan. Het gaat dan bijvoorbeeld over het toedienen van medicijnen, het aanbrengen van een infuus of het maken van een CT-scan. Het kiezen van de juiste aanpak in de juiste situatie bij elk individueel kind, daar gaat het om.

Zorgprofessionals raken zich hier steeds meer van bewust, blijkt uit het stageonderzoek van Fremijn Derks voor Kind & Ziekenhuis onder zorgprofessionals, medisch pedagogisch zorgverleners, kinderen en ouders in meerdere ziekenhuizen. Maar zij realiseren zich nog onvoldoende hoe breed het scala is van mogelijkheden om kinderen effectief te begeleiden, signaleert Kind & Ziekenhuis naar aanleiding van het onderzoek.

Een oprecht gesprek

Als je daar meer zicht op hebt, kun je ook beter inschatten wanneer je welke methodes en technieken kunt inzetten, aldus Jorien Mulder-van ’t Riet, die het onderzoek begeleidde. “In elke situatie is het belangrijk dat je eerst het kind én de ouders betrekt. Wie is het kind, wat heeft hij of zij nodig? Kinderen gaven in het onderzoek aan dat ze het belangrijk vinden dat je een oprecht gesprek met ze voert. Over dingen die zij als kind zelf interessant vinden. Daarmee toon je echt belangstelling en verleg je tegelijk de aandacht.”

“Een knuffel die een kind van huis meebrengt kan al heel effectief zijn”

Het onderzoek maakte ook duidelijk dat middelen en technieken niet duur of ingewikkeld hoeven te zijn. Een knuffel die het kind van huis meebrengt kan al heel effectief zijn, legt Mulder-van ’t Riet uit. “Voor jou als zorgprofessional kan dat een zeer krachtig middel zijn om contact te leggen. Goh, wie heb je daar bij je? Voor je het weet ben je in gesprek en is de basis gelegd. Je kunt de knuffel ook weer gebruiken om spelenderwijs te laten zien wat er gaat gebeuren. Zo raakt het kind ermee vertrouwd. Je betrekt het kind en geeft het een stukje regie.”

Factsheet

Kind & Ziekenhuis heeft de uitkomsten van het onderzoek samengevat in een overzichtelijk factsheet. Het biedt zorgprofessionals een handzaam overzicht van mogelijke middelen en technieken per leeftijdsgroep. Ook bevat het factsheet 5 essentiële uitgangspunten van een goede begeleiding van kinderen en ouders bij medische handelingen, en de belangrijkste aandachtspunten voor, tijdens en na de medische procedure.

“Een bepaald middel inzetten of een techniek gebruiken is nooit een doel op zich. Je doet het om het kind te ondersteunen, zodat het met vertrouwen de medische handeling ondergaat. Het doel is dat het kind het gevoel heeft enige controle te hebben, dat het comfortabel is en dat het zich veilig voelt. Het middel of de techniek integreer je in de medische handeling.”

Het factsheet ‘Middelen, technieken & interventies bij medische handelingen bij kinderen’ werd mede mogelijk gemaakt door de Stichting Charlie Braveheart.

5 uitgangspunten voor het voorkomen van angst en pijn

  • Win het vertrouwen van het kind door oprecht interesse te tonen en contact te maken.
  • Bereid het kind voor op de handeling. Leg duidelijk uit wat er gaat gebeuren. Maak een plan.
  • Het is maatwerk, elk kind is anders. Luister en kijk naar het kind (en de ouders) wat voor hem of haar passend is.
  • Het middel is geen doel. Bedoeling is medische handeling zo prettig mogelijk uit te voeren voor het kind, het middel is ondersteunend.
  • Betrek de ouders bij de handeling. Zij kennen hun kind het best en kunnen inschatten wat aansluit bij hun kind.
Factsheet medische handelingen
Factsheet medische handelingen

Het factsheet bestaat uit 2 liggende A4-tjes. Eenvoudig enkelzijdig of dubbelzijdig te printen. 

Download beide pagina’s als 1 pdf

Factsheet ‘Middelen, technieken & interventies bij medische handelingen bij kinderen’