Vaccinaties worden meestal gegeven met naaldinjecties. Maar hoewel het een goede en snelle methode is, kleven er ook wel nadelen aan. In ontwikkelingslanden zorgen het hergebruik van naalden en prikongelukken voor besmettingsgevaar bij zowel patiënten als hulpverleners. Per jaar worden er wereldwijd circa 2 miljoen infecties veroorzaakt door naaldincidenten. Bovendien heb je voor naaldinjecties geschoold en getraind personeel nodig. Dit is niet alleen duur, maar in ontwikkelingslanden is niet altijd deskundige zorg voorhanden. Tot slot zijn veel mensen bang voor naalden, ook in westerse landen. Dit psychische aspect bij kinderen en ouders kan een reden zijn om zich niet te laten vaccineren.
Vanwege al deze nadelen van injecteren met een naald wordt er veel onderzoek gedaan naar andere manieren van het toedienen van vaccins. Voorbeelden van alternatieve toedieningswijzen voor vaccinaties die momenteel in ontwikkeling zijn, zijn pleisters, tatoeages, implantaten, naaldloze vloeistof- of poederinjecties, pulmonale (via de longen)- en orale (via de mond) toedieningen.
Maar andere manieren van vaccineren moeten natuurlijk ook effectief, veilig en snel zijn. Als onderzoeker bij het voormalige Nederlands Vaccin Instituut deed ik een promotieonderzoek aan de Universiteit Leiden, naar drie alternatieven: Bionaaldjes, de vloeistofinjector en micronaalden. Aan elke variant zitten voor- en nadelen. Het ontwikkeltraject voor een nieuwe toedieningsvorm van een bestaand vaccin duurt erg lang, soms moet ook de samenstelling van het vaccin veranderen. Er moeten veel testen uitgevoerd worden om er zeker van te zijn dat de nieuwe toedieningsvorm en samenstelling goed werkt en veilig is. Deze ontwikkeltrajecten zijn duur en de samenwerking met de industrie is cruciaal. Mijn verwachting is dat dankzij de vele nieuwe technologieën en de brede kennis, we in de toekomst zeker alternatieven krijgen voor de naaldinjectie. Maar de komende jaren blijven we nog vaccineren met de spuit en naald.
Bionaaldjes
Bionaaldjes zijn kleine naaldjes gemaakt van suiker die gevuld kunnen worden met vaccin. Door deze te vriesdrogen wordt een implantaat verkregen die met behulp van luchtdruk door de huid geschoten kan worden. Het implantaat lost op en het vaccin komt vrij. Mijn onderzoek toont aan dat vaccineren met deze methode bij muizen dezelfde immuun reactie opwekt als met een vaccinatie via naaldinjectie. Bovendien is het in enkele gevallen mogelijk om met deze methode minder vaccin te gebruiken. Het grootste nadeel is dat het vriesdrogen van het vaccin moeilijk en duur is.
Vloeistofinjector
Met een vloeistofinjector kan een vloeistof onder hoge druk door de huid heen worden geschoten. Het voordeel is dat dit gebeurt met dezelfde vloeistof die in een injectienaald wordt gebruikt. Daardoor is minder uitgebreid onderzoek naar de samenstelling van het vaccin nodig. Ook het angstgevoel zal bij deze methode minder zijn dan bij een naaldinjectie, omdat je geen naald ziet. Maar de methode is niet helemaal pijnloos.
Micronaaldjes
Met micronaaldjes wordt in de bovenste laag van de huid geprikt. Hier bevinden zich geen zenuwen waardoor het prikken met de micronaalden geen pijn doet. In mijn onderzoek heb ik de huid voorbehandeld met micronaalden en daarna het vaccin met een pleister aangebracht. Het grote voordeel van deze toedieningswijze is dat het geheel pijnloos is, maar bij deze methode is het reguleren van de vaccindosering lastig.
Er wordt ook door andere onderzoekers veel onderzoek gedaan naar verschillende soorten micronaalden. Bijvoorbeeld met micronaalden die gecoat worden met een laagje vaccin, met oplosbare micronaalden en met holle micronaalden waar doorheen een vaccin toegediend kan worden. De micronaald lijkt een veelbelovende methode om te vaccineren.
Hoang Hirschberg, regiomanager DVP Noord-Oost bij RIVM
