Kinderen kunnen al op babyleeftijd klachten ontwikkelen na het meemaken van traumatische gebeurtenissen. “Binnen de zorg aan het jonge kind is dit gegeven helaas nog niet genoeg bekend”, vertelt drs. Marianne Went. “Het tijdig signaleren van een mogelijke relatie tussen de klachten en een ingrijpende ervaring verdient meer aandacht. Zodat een passende behandeling kan worden ingezet.”

In de afgelopen jaren is er binnen de jeugdzorg veel geschreven en gesproken over trauma. Klachten en klinische symptomen die eerder vooral werden toegeschreven aan factoren in de aanleg of opvoedproblemen, worden ook bij jonge kinderen meer en meer gelieerd aan traumatiserende ervaringen. Terecht vindt Marianne Went, klinisch psycholoog, psychotherapeut, systeemtherapeut en supervisor. “Bij heel jonge baby’s gaan de klachten waarmee ouders zich melden meestal over problemen met slapen, eten en huilen. In de praktijk worden deze baby’s vaak huilbaby’s genoemd. We bekijken dit in eerste instantie vanuit een combinatie van medisch en opvoedkundig perspectief. Maar meer en meer wordt duidelijk hoe belangrijk het is om tevens te onderzoeken in hoeverre er sprake kan zijn van traumatische ervaringen.”

Onvoorspelbaar

Marianne wijst erop dat het om uiteenlopende ervaringen gaat die de ontwikkeling van de baby, maar ook van de jonge ouder, in de weg kunnen staan. “Je kan dan denken aan een ingrijpende gebeurtenis tijdens de zwangerschap, geboorte en eerste levensfase. Vaak gaat dat om medische ingrepen die op dat moment noodzakelijk zijn. Mijn pleidooi is dus ook echt geen aanklacht tegen de medische collega’s. Daar komt bij dat je vooraf niet kunt voorspellen of een bepaalde ervaring tot klachten zal leiden.”

Dit laatste, de onvoorspelbaarheid, betekent dat op preventief gebied veelal niet voldoende kan worden gedaan om de klachten te voorkomen. “We kunnen pas achteraf nagaan of een traumatische ervaring mede aan de wieg van een ontwikkelingsprobleem kan liggen. Te meer daar niet elke ingrijpende ervaring klachten zal veroorzaken. De mate waarin dit gebeurt hangt van veel factoren af. Net als bij een volwassene kan een bepaalde ervaring bijvoorbeeld angst genereren. Alleen gelaten worden door een ouder bij een operatie kán bijvoorbeeld tot gevolg hebben dat een baby later extreme moeite krijgt met het vertrek van de ouder bij het inslapen thuis, maar dat hoeft dus niet.”

Vicieuze cirkel

Wat juist bij baby’s een groot risico is, is dat er een vicieuze cirkel ontstaat waar ouders en baby niet zelf meer uit kunnen komen. “Om bij het voorbeeld te blijven van de medisch ingreep: ouders en baby zijn nog een symbiotische eenheid. Wat de baby overkomt, overkomt ook de ouder. Een baby die slecht slaapt, maakt ouders machteloos en fysiek uitgeput. Dat geeft overmatige stress tussen ouder en baby met als mogelijk gevolg dat de ouder niet helder kan mentaliseren. Dat kán betekenen dat de baby niet zo veilig verbonden raakt aan de ouder als je hen zou gunnen.”

EMDR op maat

Hebben ouders en behandelaar de hypothese dat de klachten van een baby gerelateerd zijn aan onverwerkte traumatische ervaringen, dan kan EMDR worden ingezet. Wel gaat het dan om maatwerk, benadrukt Marianne. “Als ik het in dit verband heb over EMDR dan bedoel ik een ouder-kindtherapie waarin een aangepast EMDR-protocol is ingebed. De klinische ervaring leert dat je met EMDR juist ook de emotionele en fysieke herinneringsbestanden bewerkt. Er komt weer ruimte voor het oppakken van de normale ontwikkeling.”

Indicatiestelling, werkzame factoren en rol ouders

Op 13 maart vindt in Eindhoven de eerste lustrumeditie van het Congres Vroegsignalering en Vroeghulp plaats. Marianne Went zal dan in een deelsessie onder meer ingaan op de indicatiestelling, de werkzame factoren en de rol van ouders bij de EMDR-behandeling. Marianne zal aan de hand van casuïstiek op video een en ander toelichten.

Op het congres komen ook tal van andere aspecten rond de zorg en ontwikkeling van het jonge kind aan bod. Het congres vindt plaats op initiatief van Vakblad Vroeg en Euregionaal Congresburo.

Op de website van Euregionaal Congresburo staat alle informatie: klik hier.

Bron: Vakblad Vroeg.