De kinderadviesraad in het ziekenhuis

Kinderen weten zelf heel goed wat ze nodig hebben als ze patiënt zijn. Dat ze
het ook goed kunnen verwoorden, bewijzen de vele kinderadviesraden die de
afgelopen vijf jaar zijn opgericht. Twee leden van de kinderadviesraad van het
Juliana Kinderziekenhuis vertellen hoe zij opkomen voor kinderen.

Als ik via het Haga ziekenhuis in Den Haag het Juliana Kinderziekenhuis (JKZ) binnen ga, kom ik terecht in een vrolijke ruimte met een metershoog aquarium vol kleurige vissen. Vanaf de eerste verdieping word ik enthousiast begroet door Anne Weenink, medisch pedagogisch zorgverlener en begeleider van de kinderadviesraad. Even later ontmoet ik ook de twee raadsleden Nina (12 jaar) en Otto (10 jaar), die mij over hun ervaringen willen vertellen. Maar eerst trekken ze hun blauwe baseballjack van de kinderadviesraad aan en spelden ze hun naambadge op.

‘Als ik rondloop in het ziekenhuis dan denk ik al snel: dat kan beter!’

Nina komt sinds ongeveer drie jaar regelmatig als patiënt in het ziekenhuis. Haar hobby’s zijn hockey en dansen. Ze is voorzitter van de kinderadviesraad en wil de zorg in het ziekenhuis verbeteren, juist ook voor andere kinderen. ‘Als ik rondloop in het ziekenhuis dan denk ik al snel: dat kan beter!’. Otto is ook patiënt geweest bij het JKZ. Zijn hobby’s zijn hockey en chillen. Waarom hij bij de kinderadviesraad ging? ‘Het leek me gewoon leuk. Ik zag een bord staan dat ze leden zochten en ik wilde ook iets terug doen.’

Kinderadviesraad

In steeds meer ziekenhuizen bestaat er naast de cliëntenraad een aparte adviesraad voor kinderen en jongeren. Op dit moment zijn er ongeveer zestien kinderadviesraden bij zowel algemene als academische (kinder)ziekenhuizen. Binnenkort start de eerste kinderadviesraad in de revalidatie bij Rijndam. Eva SchmidtCnossen, senior projectmanager bij Stichting Kind en Ziekenhuis, was vijf jaar geleden betrokken bij de oprichting van de eerste kinderadviesraad, bij het Radboudumc Amalia Kinderziekenhuis: ‘In ziekenhuizen zijn cliëntenraden een bekend fenomeen. Wij vroegen ons af waarom er geen raad is voor kinderen, terwijl er wel speciale kinderafdelingen en kinderartsen zijn. We zijn in gesprek gegaan met het Amalia Kinderziekenhuis en daar is op 20 november 2013, op de internationale dag voor de rechten van het kind, de eerste kinderadviesraad van een ziekenhuis gestart.’

‘Kinderen kunnen dingen heel direct en eerlijk zeggen’

De kinderadviesraad van het JKZ komt elke twee maanden bijeen. Nina en Otto: ‘We zijn ongeveer twee jaar bezig, de kinderadviesraad wil de zorg beter maken. Niet dat we ons met alles bezighouden. Wij denken aan de kinderen. We gaan naar de afdelingen en poli’s om aan de kinderen ideeën te vragen. We hebben nu ook brievenbussen waar kinderen en ouders een kaartje in kunnen doen met een vraag of idee voor de kinderadviesraad.

Iemand had een kaartje over de polsbandjes, die snijden heel erg in je arm. Een zacht bandje is veel fijner. Daar gaan we het dan over hebben.’ ‘Op een groot ideeënvel schrijven we alle ideeën’, vult Anne aan. Voordat de KAR-leden advies geven, bespreken ze hun ideeën met het unithoofd of met bijvoorbeeld een voedingsdeskundige om te onderzoeken wat er mogelijk is. Otto: ‘We praten eerst met elkaar in de kinderadviesraad. Alle ideeën bespreken we twee keer per jaar met het managementteam. Zoveel mogelijk vertellen de kinderen dan zelf de ideeën.’ Nina: ‘We hebben ook contacten met de verpleegkundigen-adviesraad, de cliëntenraad van het Haga ziekenhuis en binnenkort met de ouderadviesraad. Over wanneer we samen kunnen optrekken.’

Andere kijk

‘Een kinderadviesraad naast de cliëntenraad is om twee redenen een echte aanwinst’, vertelt Eva. ‘Een kinderadviesraad draagt bij aan de eigen regie van kinderen. Ze kunnen veranderingen gedaan krijgen. Zeggen wat hen opvalt, voorstellen doen, en ervaren dat er naar hen wordt geluisterd. Een tweede reden is dat kinderen echt een andere kijk hebben. Kinderen vallen andere zaken op dan volwassenen. Soms letterlijk, omdat ze een andere ooghoogte hebben. Over een nieuwe bewegwijzering kan een kind zeggen: ‘ik kan het geeneens zien, wat heb ik er dan aan?!’. Kijken door de ogen van een kind levert een organisatie eye-openers op.’

‘Het van een kind zelf horen is de grote waarde’

‘Volwassenen kunnen zich meestal niet echt inleven in een kind’, vertelt Nina. ‘Wij zijn zelf kind en kunnen het beste bedenken wat kinderen willen.’ Otto geeft een voorbeeld: ‘De deur van kamer 13 beneden noemen wij de ongeluksdeur. Die was rood met groot het getal 13 erop, terwijl de andere deuren grijs zijn. Het was een grapje van de architect. Maar als kind denk je: ‘Oei, daar wil ik liever niet in!’. Wij hebben advies gegeven en nu is die deur gewoon grijs, net als de andere deuren.’ ‘Het helpt medewerkers en bestuur om de ideeën van de kinderen zelf te horen’, vindt ook Eva. ‘Kinderen kunnen dingen heel direct en eerlijk zeggen, zoals ‘dat ziet er echt niet uit!’. Dat maakt indruk op medewerkers en bestuur. Het van een kind zelf horen is de grote waarde van een kinderadviesraad.’

Frietkar

Van de onderwerpen die in een KAR worden besproken, staan eten en drinken op nummer één, volgens Eva. En niet alleen qua smaak en variatie, maar ook zelf bepalen wanneer je kan eten. Kinderadviesraden doen ook bij elkaar ideeën op voor onderwerpen. ‘Jaarlijks organiseert Stichting Kind en Ziekenhuis een bijeenkomst voor kinderadviesraden. De kinderadviesraden presenteren aan elkaar wat ze het afgelopen jaar hebben besproken. Eerdere jaren ging het over privacy, dat kinderen zich bekeken voelen op de kamer. Ook ging het over operatiekamerjasjes voor kinderen, want die vonden ze maar saai. Voor de allerjongsten is er vaak wel iets leuks met beertjes bijvoorbeeld, maar grotere kinderen vinden die te kinderachtig. Een ander mooi voorbeeld is de frietkar, waar kinderen en ouders op vaste dagen zelf friet kunnen halen. Met dit idee zijn veel kinderadviesraden verder gegaan.’

Ook de kinderadviesraad van het JKZ gaat naar de landelijke bijeenkomst. Otto: ‘De frietfits, dat leek ons heel leuk. We bespreken dan ook of het wel voor iedereen goed is.’ Zelf hebben ze nog geen presentatie gegeven, vertelt Nina. ‘Maar wij waren ook nog meer aan het begin van onze carrière.’ Waar ze het meest trots op zijn? ‘Op de brievenbussen. En dat we er sowieso zijn en dat we er voor de kinderen zijn.’

Na het interview leiden Nina en Otto mij rond door het Juliana kinderziekenhuis. We zien de deur die eerst rood was en we komen langs een interactieve muur met een virtueel spel, dat kinderen stimuleert om meer te bewegen. Otto en Nina beginnen meteen te spelen. Daarna lopen we door een lange gang met een animatie van een beer in een bootje die rustig in slaap valt. ‘Dit is de gang naar de operatiekamer. Kinderen worden hier rustiger van’, vertellen Otto en Nina. Dan kijken ze in de brievenbus. Er blijken nieuwe kaartjes in te zitten. Nina en Otto bekijken de kaartjes kritisch. Er zitten goede ideeën bij. De kinderadviesraad kan weer aan de slag.

Door Annemarie van Dijk en met dank aan Nina, Otto, Anne en Eva.

Dit artikel verscheen eerder in LSR.