Nieuw protocol Wilhelmina Kinderziekenhuis

Na bestudering van de internationale literatuur en overleg met de kinderanesthesiologen, kinderarts en kinderverpleegkundigen, zijn per 1 maart 2016 nieuwe nuchtertijden in het Wilhelmina Kinderziekenhuis geïntroduceerd: kinderen voor een geplande ingreep onder anesthesie of sedatie mogen helder vloeibaar drinken totdat ze opgeroepen worden voor de operatiekamers. De hoeveelheid vloeistof die het kind mag drinken is afhankelijk van het lichaamsgewicht. Een kind mag tien milliliter per kilo lichaamsgewicht drinken per uur, maximaal honderd milliliter per uur (halve beker). Heldere vloeistoffen zijn: (suiker)water, thee (met suiker of zoetstof) zonder melk, aanmaaklimonade, diksap, frisdrank zonder koolzuur. De nuchtertijden voor vast voedsel, zes uur voor kinderen vanaf de leeftijd van zes maanden, zijn niet gewijzigd.

In het Uppsala Universiteit ziekenhuis in Zweden is ruim tien jaar geleden een meer liberaal vastenregiem ingevoerd: kinderen die voor een geplande ingreep onder
anesthesie gepland staan, mogen helder vocht drinken tot op het moment dat ze opgeroepen worden voor de operatiekamers. Recent onderzoek uit deze kliniek toonde
aan dat deze kortere vastenperiode niet heeft geleid tot meer gevallen waarin er vaste of vloeibare stoffn in de longen komen.

Context

Vasten voor de operatie, nuchteren, is de belangrijkste strategie om te voorkomen dat er vaste of vloeibare stoffen in de longen komen tijdens geplande ingrepen
onder anesthesie. Tijdens de algehele anesthesie nemen de (slik)reflexen af. Als een patiënt ‘niet nuchter’ is kunnen voedsel of vloeistoffen door verslikking in de
luchtwegen en uiteindelijk in de longen terechtkomen. Het longweefsel kan hierdoor ontstoken raken. Dat is een acute levensbedreigende situatie waarbij de volgende
symptomen kunnen optreden: een laag zuurstofgehalte, sneller ademhalen, hoesten en piepen. Consequenties kunnen zijn: (verlengde) ziekenhuisopname, uitstel van de
ingreep, longspoeling, inbrengen van een beademingsbuis en beademing op een Intensive Care.

In de toekomst kan dit liberale nuchterbeleid wellicht uitgerold worden over de Nederlandse ziekenhuizen.

Huidige internationale richtlijnen bevelen een vastenperiode van twee uur aan voor heldere vloeistoffen. In de praktijk worden deze twee uur vasten vaak overschreden door miscommunicatie, organisatorische problemen (uitstel ingreep door verkeerd inschatten van de duur van voorgaande ingrepen) of omdat het kind ’s nachts niet wakker gemaakt wordt om te drinken als de ingreep vroeg in de morgen gepland staat. Langdurig
vasten kan leiden tot honger, dorst en onrust bij het kind en ongerustheid van de ouders. Dit tezamen kan leiden tot minder medewerking van het kind bij de anesthesie. In extreme situaties kan het langdurig nuchter houden leiden tot uitdroging en een te laag gehalte aan bloedsuiker waarvoor dan via een infuus vocht en glucose moeten worden toegediend.

Uitzonderingen

In het Wilhelmina Kinderziekenhuis gelden de nieuwe nuchtertijden voor kinderen die een geplande ingreep onder anesthesie of sedatie ondergaan. Uitzonderingen zijn kinderen die voor een spoedingreep komen, kinderen met een darmobstructie of een acute buikaandoening en kinderen met een verlaagd bewustzijn, waarbij de slikreflexen mogelijk niet intact zijn, en kinderen met achalasie van de slokdarm.

Tevreden

Ouders, die op de preoperatieve screeningspoli uitleg krijgen over de nieuwe nuchtertijden, reageren opgelucht als zij horen dat hun kind mag drinken tot kort voor de ingreep. Verpleegkundigen en artsen zijn tevreden over het nieuwe protocol in het WKZ. Het aantal telefoontjes naar de operatiekamers met de vraag wanneer de patiënt aan de beurt is en of er nog wat gedronken mag worden, is afgenomen. Een infuus, om uitdroging of een laag
bloedsuikergehalte te bestrijden, is bij kinderen voor een geplande ingreep niet meer noodzakelijk. De registratie van complicaties in de automatische anesthesieverslagen laat
zien dat sinds de introductie van het nieuwe protocol, het aantal gevallen van vocht of andere stoffen in de longen niet is toegenomen.

In de toekomst kan dit liberale nuchterbeleid wellicht uitgerold worden over de Nederlandse ziekenhuizen. De Sectie Kinderanesthesiologie, onderdeel van de
Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie, heeft dit op de agenda gezet.

Hannie Megens, anesthesioloog Wilhelmina Kinderziekenhuis – Universitair Medisch Centrum Utrecht