Koorts en luchtweginfecties komen veel voor bij kinderen en zijn de belangrijkste reden waarom kinderen naar de spoedeisende hulp (SEH) worden gebracht. In een onderzoek van het Erasmus MC – Sophia Kinderziekenhuis onderzocht Josephine van de Maat met haar collega’s hoe de beslissingen over de behandeling van deze kinderen op de SEH verbeterd kunnen worden. Eerst keken ze naar hoeveel antibiotica er eigenlijk wordt voorgeschreven aan kinderen met koorts op verschillende SEH’s in Europa. Daaruit bleek dat er grote verschillen zijn tussen ziekenhuizen. Dit kon niet worden verklaard doordat kinderen in sommige ziekenhuizen ernstiger ziek zijn. Deze onnodige verschillen wijzen erop dat er overbehandeling met antibiotica plaatsvindt, vooral bij kinderen met luchtweginfecties. Een van de redenen is dat er geen goede test beschikbaar is die het verschil kan aantonen tussen een virusinfectie en een infectie door een bacterie. Dat verschil is heel belangrijk, want alleen infecties door een bacterie moeten met antibiotica worden behandeld, virusinfecties gaan vanzelf over.
In een vervolgonderzoek in acht Nederlandse ziekenhuizen hebben de onderzoekers gekeken of het gebruiken van een beslisregel (de Feverkidstool) veilig het antibioticagebruik bij kinderen op de SEH kon verminderen. De Feverkidstool is een soort rekenmachine die uitrekent hoe groot de kans is dat een kind een longontsteking door een bacterie heeft. Daarbij worden verschillende gegevens gebruikt, zoals de snelheid van de ademhaling, het zuurstofgehalte, en ook een ontstekingswaarde in het bloed (CRP). Tijdens dat onderzoek werd voor elk kind uitgerekend hoe groot het risico op een bacteriële longontsteking was, en bij kinderen met een laag risico was het advies om geen antibiotica te geven. Er deden bijna 1.000 kinderen aan het onderzoek mee. Uit dat onderzoek bleek dat het in de hele groep van kinderen met luchtweginfecties niet leidde tot een algehele vermindering van antibiotica, maar er wel veilig minder antibiotica werd gegeven bij kinderen met een laag voorspeld risico. De Feverkidstool zorgde ervoor dat de antibiotica beter gericht waren op kinderen met een hoog risico op een longontsteking.
Kostenbesparing door Feverkidstool
Ook was de Feverkidstool kostenbesparend. Dit kwam vooral doordat er minder ziekenhuisopnames waren toen de Feverkidstool werd gebruikt, en ouders minder vaak werkverzuim hadden tijdens de ziekte van hun kind. Ook hebben de onderzoekers gekeken of de Feverkidstool verder verbeterd kon worden, door er een nieuwe bloedtest aan toe te voegen. Deze geüpdatete versie van de Feverkidstool zorgde voor een nog beter onderscheid tussen virusinfecties en infecties door een bacterie.
Tenslotte deden de onderzoekers ook een studie naar de beslissingen die ouders nemen tijdens de ziekte van hun kind. Daarvoor werden interviews gehouden met ouders, en werd in samenwerking met Stichting Kind en Ziekenhuis een focusgroep discussie georganiseerd. Hierin konden ouders aangeven wat hun ideeën waren over koorts en de behandeling ervan, wat hun ervaringen waren met de zorg voor een kind met koorts en aan welke informatie zij behoefte hadden. Ouders gaven aan soms bezorgd te zijn om hun zieke kind vanwege specifieke symptomen, maar vaak ook op basis van een onbestemde intuïtie, of onderbuikgevoel. Dit gevoel werd echter niet altijd serieus genomen door hulpverleners, waardoor ouders zich bekritiseerd voelden. Dat verhoogde de drempel om een volgende keer opnieuw hulp te zoeken. Het is dus belangrijk dat hulpverleners deze bezorgdheid bij ouders serieus nemen, en duidelijke voorlichting geven over hoe ouders hun kind thuis kunnen behandelen en wanneer ze opnieuw medische hulp moeten zoeken. De onderzoekers ontwikkelden hiervoor een voorlichtingspakket over koorts en longontsteking bij kinderen, bestaand uit een folder en een website met informatieve video’s over koorts, longontsteking en symptomen waar ouders op kunnen letten: www.sehzorg.nl/koortskinderen en www.sehzorg.nl/longontstekingkinderen. De ouders uit het onderzoek gaven aan dat ze door dit voorlichtingspakket meer kennis hadden over koorts, en meer zelfvertrouwen in het thuis zorgen voor hun kind met koorts.
Dit onderzoek is onderdeel van het proefschrift van Josephine van de Maat. Zij heeft op 25 november 2020 dit proefschrift verdedigd, getiteld ‘Childhood pneumonia. Clinical decision support in the emergency department’.
