In ziekenhuizen is steeds meer aandacht voor het angst-, pijn- en stressvrij laten verlopen van medische handelingen bij kinderen. De kans daarop is het grootst als zorgprofessionals ter begeleiding van het kind middelen en technieken inzetten die steeds het best passen bij het betreffende kind in de betreffende situatie. In een infosheet heeft Kind & Ziekenhuis mogelijke middelen en technieken overzichtelijk op een rij gezet.

Afleiding lijkt het toverwoord te zijn voor het succesvol uitvoeren van medisch handelen bij een kind zonder angst, pijn of stress. Om die reden staan prijzige virtual reality–brillen nogal eens hoog op het verlanglijstje van kinderafdelingen. “Maar voor sommige kinderen werkt dat niet”, zegt projectmanager bij Kind & Ziekenhuis Jorien Mulder-van ’t Riet. “Die raken bijvoorbeeld in paniek als ze niet zien wat er met ze gebeurt. Dan is zo’n virtual reality-bril juist geen goed idee.”

Maatwerk

Niet afleiding, maar maatwerk is het toverwoord bij het begeleiden van kinderen en hun ouders die een medische procedure moeten ondergaan. Het gaat dan bijvoorbeeld over het toedienen van medicijnen, het aanbrengen van een infuus of het maken van een CT-scan. Het kiezen van de juiste aanpak in de juiste situatie bij elk individueel kind, daar gaat het om.

Zorgprofessionals raken zich hier steeds meer van bewust, blijkt uit het stageonderzoek van Fremijn Derks voor Kind & Ziekenhuis onder zorgprofessionals, medisch pedagogisch zorgverleners, kinderen en ouders in meerdere ziekenhuizen. Maar zij realiseren zich nog onvoldoende hoe breed het scala is van mogelijkheden om kinderen effectief te begeleiden, signaleert Kind & Ziekenhuis naar aanleiding van het onderzoek.

Een oprecht gesprek

Als je daar meer zicht op hebt, kun je ook beter inschatten wanneer je welke methodes en technieken kunt inzetten, aldus Jorien Mulder-van ’t Riet, die het onderzoek begeleidde. “In elke situatie is het belangrijk dat je eerst het kind én de ouders betrekt. Wie is het kind, wat heeft hij of zij nodig? Kinderen gaven in het onderzoek aan dat ze het belangrijk vinden dat je een oprecht gesprek met ze voert. Over dingen die zij als kind zelf interessant vinden. Daarmee toon je echt belangstelling en verleg je tegelijk de aandacht.”

“Een knuffel die een kind van huis meebrengt kan al heel effectief zijn”

Het onderzoek maakte ook duidelijk dat middelen en technieken niet duur of ingewikkeld hoeven te zijn. Een knuffel die het kind van huis meebrengt kan al heel effectief zijn, legt Mulder-van ’t Riet uit. “Voor jou als zorgprofessional kan dat een zeer krachtig middel zijn om contact te leggen. Goh, wie heb je daar bij je? Voor je het weet ben je in gesprek en is de basis gelegd. Je kunt de knuffel ook weer gebruiken om spelenderwijs te laten zien wat er gaat gebeuren. Zo raakt het kind ermee vertrouwd. Je betrekt het kind en geeft het een stukje regie.”

Infosheet

Kind & Ziekenhuis heeft de uitkomsten van het onderzoek samengevat in een overzichtelijk infosheet. Het biedt zorgprofessionals een handzaam overzicht van mogelijke middelen en technieken per leeftijdsgroep. Ook bevat de infosheet 5 essentiële uitgangspunten van een goede begeleiding van kinderen en ouders bij medische handelingen, en de belangrijkste aandachtspunten voor, tijdens en na de medische procedure.

“Een bepaald middel inzetten of een techniek gebruiken is nooit een doel op zich. Je doet het om het kind te ondersteunen, zodat het met vertrouwen de medische handeling ondergaat. Het doel is dat het kind het gevoel heeft enige controle te hebben, dat het comfortabel is en dat het zich veilig voelt. Het middel of de techniek integreer je in de medische handeling.”

De infosheet ‘Middelen, technieken & interventies bij medische handelingen bij kinderen’ werd mede mogelijk gemaakt door de Stichting Charlie Braveheart.

5 uitgangspunten voor het voorkomen van angst en pijn

Win het vertrouwen van het kind door oprecht interesse te tonen en contact te maken.
Bereid het kind voor op de handeling. Leg duidelijk uit wat er gaat gebeuren. Maak een plan.
Het is maatwerk, elk kind is anders. Luister en kijk naar het kind (en de ouders) wat voor hem of haar passend is.
Het middel is geen doel. Bedoeling is medische handeling zo prettig mogelijk uit te voeren voor het kind, het middel is ondersteunend.
Betrek de ouders bij de handeling. Zij kennen hun kind het best en kunnen inschatten wat aansluit bij hun kind.