Rights-based standards

4 oktober 2023

“Respecteer de rechten van het kind tijdens medische procedures”

iSUPPORT, Kind & Ziekenhuis en PROSA presenteren de Nederlandse Rights-based standards

Deze week introduceert de internationale beweging voor traumavrije zorg iSUPPORT de ‘Rights-based standards’ in een Nederlandse vertaling. De Rights-based standards zijn een internationale richtlijn voor medische procedures bij kinderen zonder angst, pijn, stress en trauma’s, gebaseerd op de rechten van het kind.

Met het lanceren van de Rights-based standards in een Nederlandse vertaling doet iSUPPORT een oproep aan zorgverleners om de rechten en belangen van kinderen voorop te stellen tijdens medische procedures.

Doel is dat bloedprikken, vaccinaties, een infuus aanleggen, het toedienen van medicijnen, het maken van een CT-scan en andere medische handelingen voortaan plaatsvinden met zo min mogelijk angst, pijn en trauma’s.

Internationale groep

iSUPPORT is een internationale groep zorgprofessionals, wetenschappers, jongeren, ouders en andere professionals onder leiding van professor Lucy Bray van de Edge Hill University in het Verenigd Koninkrijk. Aan de Rights-based standards werd twee jaar gewerkt.

De oproep van iSUPPORT wordt ondersteund door Stichting Kind en Ziekenhuis en Stichting PROSA kenniscentrum, die allebei ook bijdroegen aan de vertaling. Beide organisaties werken nauw samen met iSUPPORT rond de Rights-based standards en de verdere verspreiding van het gedachtengoed.

“Wij willen bereiken dat het lichamelijke, emotionele en psychologische welbevinden van kinderen, zowel op korte als op lange termijn, centraal komt te staan bij iedere beslissing over een medische procedure”, is de boodschap van iSUPPORT. Initiatiefnemer is hoogleraar Lucy Bray van de Edge Hill University in het Verenigd Koninkrijk.

Kinderrechtenverdrag

Het internationale Kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties vormt voor de Rights-based standards het uitgangspunt, net zoals bij het Handvest Kind & Ziekenhuis en het Handvest Kind & Zorg, waarin de rechten van kinderen staan als het gaat om medische zorg.

De Rights-based standards hebben dezelfde beginselen, maar geven op onderdelen verdieping, bijvoorbeeld op het gebied van communicatie. Zo is een van de bepalingen dat kinderen het recht hebben om voor, tijdens en na elke medische procedure hun wensen en hun gevoelens te uiten (en daarbij serieus genomen te worden).

Niet vasthouden tegen de wil

Een van de belangrijkste bepalingen in de Rights-based standards is dat het kind het recht heeft om tijdens een procedure niet tegen zijn wil te worden vastgehouden. Als het nodig is, mag het kind wel op een ondersteunende manier worden vastgehouden.

In de Rights-based standards staat nauwkeurig beschreven wanneer sprake is van ‘ondersteunend’ vasthouden en wanneer van ‘vasthouden tegen zijn wil’. Daarbij zijn de uitingen van het kind, zowel verbaal als non-verbaal, bepalend.

Tegen de wil van het kind vasthouden mag alleen als het leven van het kind op het spel staat of als er anders aanzienlijke schade dreigt.

Een pauze inlassen

“Als een kind voor of tijdens een procedure overstuur raakt of zich verzet, wordt er – indien dit geen schade veroorzaakt – zo snel mogelijk een pauze ingelast om hem/haar te helpen”, aldus de bepaling in de Rights-based standards.

De Nederlandse Rights-based standards staan op de sites van  iSUPPORT, Kind & Ziekenhuis en PROSA.

Naar de Nederlandse Rights-based standards (website iSUPPORT)

Voorlichtingmateriaal

In ontwikkeling zijn nog de Nederlandse versies van de voorlichtingsdocumenten die aan de Rights-based standards verbonden zijn. Deze documenten, die wel nu al in het Engels beschikbaar zijn, maken duidelijk waarom medische zorg zonder angst, pijn en trauma’s belangrijk is.

Ook geven de documenten handreikingen hoe zorgverleners de zorg ‘traumavrij’ kunt inrichten. Daarnaast bevat het materiaal een oproep van kinderen met een medisch trauma aan zorgprofessionals om volgens de Rights-based standards te gaan werken.

Wensen en gevoelens

Verder zijn er praktische tools (ook alleen nog in het Engels) zoals tips aan zorgverleners vanuit het perspectief van het kind en voorbeelden uit de praktijk hoe het wel en hoe het niet moet. Voor kinderen is een formulier beschikbaar waarop kinderen vooraf hun wensen, gevoelens en bijzondere omstandigheden kunnen noteren.

Het voorlichtingsmateriaal voor zorgverleners komt tot stand met behulp van kinderen en jongeren uit meerdere landen, onder wie leden van de landelijke KinderAdviesRaad (KAR) van Kind & Ziekenhuis.

Zodra het voorlichtingsmateriaal beschikbaar is in het Nederlands maken Kind & Ziekenhuis en PROSA kenniscentrum dat bekend.

Naar het (Engelstalige) voorlichtingsmateriaal bij de Rights-based standards